<>
thyreos

Βυζαντινες Μαχες

<>
Άβυδος, 989
Αγροί Κάτωνος, 548
Αγχίαλος (1), 708
Αγχίαλος (2), 763
Αγχίαλος, 917
Άδης, 1057
Αδραμύττιον, 1205
Αδριανούπολη, 324
Αδριανούπολη, 378
Αδριανούπολη, 813
Αδριανούπολη, 1254
Αδριανούπολη, 1369
Αζάζιον, 1030
Αζνανταΐν, 634
Ακροϊνόν, 740
Ακρ. Μερκούριον, 468
Αλεξάνδρεια, 641
Αλεξανδρέτα, 971
Αλτάβα, 578
Άμιδα, 359
Άμιδα, 502-503
Άμιδα, 973
Αμόριον, 838
Ανδρασός, 960
Ανζήν, 838
Ανθηδόνος, 634
Ανίον, 1064
Αντιόχεια, 540
Αντιόχεια, 611
Αντιόχεια, 969
Αντιόχεια Μαιάνδρου,1211
Απάμεια, 998
Απούλια, 1155
Άπρος, 1305
Αράξης, 589
Αρζαμών, 586
Αρίμινον, 538
Αρκαδιούπολις, 970
Αρκαδιούπολις, 1194
Αττάλεια, 1207
Αύξιμος, 539
Αυράσια όρη, 540
Βαβυλών, Αίγυπτος, 640
Βαθυρρύαξ, 872
Βαλάραθος, 591
Βάργυλος, 634
Βασιλικά Θερμά, 979
Βασιλική Λιβάδα, 1050
Βαφεύς, 1302
Βεζούβιος, 553
Βεράτιον, 1281
Βερεγάβα, 759
Βερόη, 1122
Βερσινικία, 813
Βεσκέρα, 682
Βιμινάκιον, 599
Βιτωλίων, 1015
Βολτούρνος, 554
Βόσπορος, 1352
Βουλγαρόφυγον, 896
Βουργάων, 535
Βουσταγάλλορα, 552
Βρινδήσιον, 1156
Γάζακα, 591
Γιαρμούκ, 636
Δαζιμών, 838
Δαμασκός, 634
Δαμιέττη, 853
Δαράς, 530
Δαράς, 573
Δέκιμον, 533
Δημητριάς, 1274
Δημητρίτσι, 1185
Διακενέ, 1050
Διάμπολις, 1049
Διδυμότειχο, 1352
Δορύστολο, 971
Δυρράχιο, 1018
Δυρράχιο, 1081
'Εδεσσα, 1031
Εκατό Βουνοί, 1050
Ελλήσποντος, 324
Έμεσα, 635-636
Επιδρομή Ρως, 860
Επιδρομή Ρως, 941
Επιδρομή Ρως, 1025
Επιδρομή Ρως, 1043
Ερμαία Άκρα, 468
Εχινάδες, 1427
Ζόμπος, 1074
Ηλιούπολις, 640
Ηράκλεια, 806
Θάκια, 545
Θαννούριος, 528
Θάσος, 829
Θεσσαλονίκη, 586
Θεσσαλονίκη, 615
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 676-678
Θεσσαλονίκη, 904
Θεσσαλονίκη, 995
Θεσσαλονίκη, 1014
Θεσσαλονίκη, 1040
Θεσσαλονίκη, 1185
Θεσσαλονίκη, 1224
Θεσσαλονίκη, 1264
Θεσσαλονίκη, 1422-1430
Θωμάς ο Σλάβος, 821-823
Ιερομύαξ, 636
Ιερουσαλήμ, 614
Ιερουσαλήμ, 637
Ιτιές, 377
Καισάρεια, 1073
Καλαβρύη, 1079
Καλλίνικο, 531
Καλλίπολη, 1354
Καλλίπολη, 1366
Κάμπους Αρντιένσις, 316
Κάννες, 1018
Κάβο Μπον, 468
Καπετρου, 1049
Καρχηδών, 698
Καστοριά, 1259
Καστροτζιοβάννι, 859
Κατασύρται, 917
Κεφαλλονιά, 880
Κίβαλι, 316
Κίλλιον, 544
Κλειδίον, 1014
Κλοκότνιτσα, 1230
Κοπίδναδον, 788
Κοτύαιον, 492
Κούνδουρος, 1205
Κρασός, 804
Κρήτη, 824
Κρήτη, 828
Κρήτη, 961
Κτησιφών, 363
Κωνσταντινούπολη, 626
Κωνσταντινούπολη,674-678
Κωνσταντινούπολη,717-718
Κωνσταντινούπολη, 941
Κωνσταντινούπολη, 1047
Κωνσταντινούπολη, 1187
Κωνσταντινούπολη, 1204
Κωνσταντινούπολη, 1235
Κωνσταντινούπολη, 1260
Κωνσταντινούπολη, 1261
Κωνσταντινούπολη, 1422
Κωνσταντινούπολη, 1453
Λαλακάων, 863
Λάρισα, 1084
Λεβούνιον, 1091
Λήμνος, 1025
Λιπάρες, 880
Στήλαι, 880
Μακρύπλαγι, 1264
Μάμμης, 534
Μαντζικέρτ, 1071
Μαοζαμάλχα, 363
Μαράνγκα, 363
Μαρκέλλαι (1), 756
Μαρκέλλαι (2), 792
Μαρκιανούπολις, 377
Μάρτα, 547
Μαρτυρόπολις, 588
Μαυροπόταμος, 844
Μεδιόλανον, 539
Μελαντιάς, 559
Μελιτηνή, 576
Μέμβρησα, 536
Μεσσίνα, 843
Μιλάνο, 539
Μιλβία Γέφυρα, 312
Μπίτολα, 1015
Όρος Σέλευκος, 353
Μοντεπελόζο, 1041
Μοντεματζιόρε, 1041
Μοράβας, 1191
Μούρσα, 351
Μούτα, 629
Μουκέλλιν, 542
Μπαρ, 1042
Μπάρι, 1068-1071
Βερζιτία, 774
Μπρίντιζι, 1156
Μπροκάρ, 634
Μυριοκέφαλον, 1176
Νάπολη, 536
Νέαι Πάτραι, 1274
Νίκαια, 1077
Νίκαια, 1097
Νίκαια, 1328-1331
Νικίου, 646
Νικομήδεια, 782
Νικομήδεια, 1331-1337
Νινευί, 627
Νίσιβις (1), 338
Νίσιβις (3), 350
Νοβιοντούνουμ, 369
Νταδίν, 634
Νταμιέτα, 853
Ντεβίνα, 1279
Noviodunum, 369
Ολιβέντο, 1041
Ονγκάλ, 680
Ορόντης, 994
Όστροβο, 1043
Ούτους, 447
Όφλιμος, 622
Παγκάλεια, 978
Παλακατσίς, 1021
Παλέρμο, 830-831
Πεδιάδα Άρδα, 316
Πελαγονία, 1015
Πελαγονία, 1259
Πελεκάνος, 1329
Περκρί, 1034
Πέτρα, 551
Πετρόης, 1057
Πηγαί, 922
Πηνειού, 1084
Πιρισαμπόρα, 363
Πλίσκα, 811
Ποιμανηνόν, 1224
Πόσων, 863
Πρεσλάβα, 1053
Πρίνιτσα, 1263
Προύσα, 1317-1326
Πύλες Τραϊανού, 986
Ρίμινι, 538
Ρίσκι, 759
Ρόδος, 1249
Ρόδος, 1309
Ρομέττα, 964
Ρομέττα, 1038
Ρουσόκαστρο, 1332
Ρύνδακος, 1211
Ρώμη (1), 537-538
Ρώμη (2), 545 - 546
Σάβος/Σάβα, 388
Σαμάρα, 363
Σάρδεις, 743
Σαρδική, 809
Σάταλα, 530
Σβιντάξ, 1022
Σεβάστεια, 1070
Σεβαστούπολη, 692
Σένα Γκάλικα, 551
Σενιγκάλλια, 551
Σερδική, 809
Σέτινα, 1017
Σίγγαρα, 344
Σιδηρά Γέφυρα, 637
Σίλλυον, 677
Σιρίμνι, 1021
Σίρμιον, 441
Σίρμιον, 580-582
Σίρμιον, 1167
Σίφριος, 503
Σκάλας Βέτερες, 537
Σκαφίδας, 1304
Σολάχων, 586
Σουφετούλα, 647
Σπερχειός, 997
Στρώμνιτσα, 1014
Στρούμβιτσα, 1014
Συρακούσες, 827-828
Συρακούσες, 877-878
Ταγίναι, 552
Ταορμίνα, 902
Ταρσός, 965
Τορνίκιος, 1047
Τριάβνα, 1190
Τρικάμαρον, 533
Τροίνα, 1040
Υέλιον & Λειμμόχειρ, 1177
Φαβέντια, 542
Φάρος, 1043
Φάρσαλα, 1277
Φιλαδέλφεια, 1390
Φιλομήλιον, 1117
Φιράζ, 634
Φοίνιξ, 655
Φορίνο, 663
Φρίγδος, 394
Χαλέπι, 637
Χαλέπι, 962
Χαλέπι, 969
Χαριούπολις, 1051
Χερσόνησος, 447
Χρυσούπολη, 324
  4 ος    αιών
  5 ος    αιών
  6 ος    αιών
  7 ος    αιών
  8 ος    αιών
  9 ος    αιών
10 ος    αιών
11 ος    αιών
12 ος    αιών
13 ος    αιών
14 ος    αιών
15 ος    αιών

Aspis

Μάχη του Οστρόβου

χρόνος:

1043

Μάιος 1043
Απροσδόκητη ήττα και θάνατος του στασιαστή στρατηγού Μανιάκη ★ ★ ★ ★
εχθρός:
Βυζαντινοί (Εμφύλιος)
τοποθεσία:
Κοντά στη λίμνη Βεγορίτιδα (παλ. Όστροβο) στη Δυτική Μακεδονία
 ακρίβεια θέσης: ●●●●●
τύπος μάχης:
Μάχη εκ Παρατάξεως
πόλεμος:
Στάσεις και Εξεγέρσεις
σύγχρονη χώρα:
Ελλάδα
  Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ.  Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος) Οι Εχθροί
Επικεφαλής: Σεβαστοφόρος Στέφανος Περγαμηνός Στρατηγός Γεώργιος Μανιάκης
Δυνάμεις:
Απώλειες:

Ιστορικό πλαίσιο:
Το 1038, ο μεγάλος Βυζαντινός στρατηγός Γεώργιος Μανιάκης ηγήθηκε της εκστρατείας εναντίον των Σαρακηνών της Σικελίας. Μέχρι το 1040 είχε καταλάβει μεγάλο μέρος του νησιού. Οι επιτυχίες του τον έκαναν διάσημο, τόσο στην Ευρώπη όσο και στον Αραβικό κόσμο, όμως αυτό προκάλεσε φθόνο στην αυτοκρατορική αυλή. Όταν ο Μανιάκης ταπείνωσε και χτύπησε τον συναρχηγό της εκστρατείας Στέφανο που ήταν άντρας της αδερφής τού αυτοκράτορα Μιχαήλ Δ΄, ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και φυλακίσθηκε με την κατηγορία ότι ήθελε να σφετεριστεί τον θρόνο. Οι Βυζαντινές κατακτήσεις στην Σικελία σύντομα χάθηκαν, εκτός από τη Μεσσήνη. Το 1042 ο νέος αυτοκράτορας (και θετός γιος τής Ζωής) Μιχαήλ Ε΄ αποφυλάκισε τον Μανιάκη και τον έστειλε πίσω στην Ιταλία. Ο Μανιάκης έφτασε στην Ιταλία το Πάσχα του 1042 με το αξίωμα του Κατεπάνω Ιταλίας.
Ο Μανιάκης ήταν ξανά νικηφόρος και απώθησε τους Άραβες αλλά κυρίως τους Νορμανδούς, οι οποίοι ήταν πλέον η νέα απειλή στην Νότια Ιταλία. Παρά ταύτα, τα κατορθώματα του Μανιάκη αγνοήθηκαν από τον νέο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Θ' Μονομάχο, ο οποίος επηρεαζόταν από τον Ρωμανό Σκληρό του οποίου η αδερφή ήταν ερωμένη του (επαλλακεύετο γαρ τω Μονομάχω η του Σκληρού αδελφή). Ο Σκληρός, όπως και ο Μανιάκης, είχε πολλά κτήματα στη Μικρά Ασία και είχε από παλιά κτηματικές διαφορές με τον Μανιάκη. Όταν βρέθηκε σε θέση εξουσίας, ο Σκληρός καταπάτησε το σπίτι και τα κτήματα του Μανιάκη, ενώ αποπλάνησε και τη γυναίκα του. Παράλληλα, συκοφαντούσε συνεχώς τον στρατηγό στον αυτοκράτορα.

Έτσι πολύ σύντομα, το φθινόπωρο του 1042, ο Μονομάχος ανακάλεσε ξανά τον Μανιάκη στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή τη φορά ο Μανιάκης, που είχε πολύ άσχημη εμπειρία από την προηγούμενη φορά που τον ανακάλεσαν, στασίασε πραγματικά και ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας από τον στρατό του. Μάλιστα, όταν είδε μπροστά του τον πρωτοσπαθάριο Πάρδο ο οποίος είχε έρθει να τον αντικαταστήσει και ο οποίος είχε το θράσος να του φερθεί με αλαζονεία, τον βασάνισε άγρια μέχρι θανάτου, αφού του σφράγισε τα μάτια, τα αυτιά, τη μύτη και το στόμα με περιττώματα. Στη συνέχεια πήρε ένα επίλεκτο τμήμα του στρατού του, διέπλευσε το Ιόνιο, αποβιβάστηκε στην Ήπειρο, κατέλαβε το Δυρράχιο και βάδισε προς την Κωνσταντινούπολη.
Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ’, όταν είδε την αποφασιστικότητα του Μανιάκη, του έστειλε επιστολές υποσχόμενος «πάσαν ευεργεσίαν», αλλά ήταν πια αργά για συμφιλίωση. Οπότε ο αυτοκράτορας έστειλε ένα μεγάλο στράτευμα εναντίον των στασιαστών, υπό την διοίκηση ενός άπειρου ευνούχου, του σεβαστοφόρου Στέφανου Περγαμηνού.
Η επιλογή ενός άσχετου ευνούχου, που φαινόταν καταδικασμένη εξαρχής σε αποτυχία, δεν είναι τόσο παράλογη αν λάβουμε υπόψη ότι ο Περγαμηνός ήταν άνθρωπος της απολύτου εμπιστοσύνης του αυτοκράτορα, ενώ αν έστελνε κάποιον εμπειροπόλεμο στρατιωτικό, ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα πήγαινε με το μέρος του δημοφιλούς Μανιάκη.

Η Μάχη:
Οστρόβο
Ο Μανιάκης σε γάιδαρο στη διαπόμπευση του 1040
Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στο Όστροβο, σε απόσταση δύο ημερών από τη Θεσσαλονίκη. Πιστεύεται ότι η θέση είναι κοντά στη λίμνη Βεγορίτιδα, αν και υπάρχει και η άποψη ότι ίσως να είναι κοντά στην Αμφίπολη(1).
Η μάχη φαινόταν να έχει κερδηθεί πολύ νωρίς από τον Μανιάκη. Οι στρατιώτες του αυτοκρατορικού στρατού υποχωρούσαν και σκόρπιζαν μπροστά στον επελαύνοντα Μανιάκη που ορμούσε έφιππος μπροστά από τον στρατό του βγάζοντας τρομερές πολεμικές κραυγές με τη βροντώδη φωνή του. Ήδη οι στρατιώτες τον επευφημούσαν ως αυτοκράτορα.
Όμως καθώς κάλπαζε πάνω-κάτω στο πεδίο της μάχης σκορπώντας τον τρόμο και τρέποντας σε φυγή τους αντιπάλους, ξαφνικά φάνηκε να χάνει τον έλεγχο του αλόγου του, να απομακρύνεται και μετά να πέφτει από το άλογο, νεκρός. Είχε χτυπηθεί στο δεξί πλευρό από ένα ακόντιο.
Οι στρατιώτες του αυτοκρατορικού στρατού όταν τον είδαν πεσμένο, στην αρχή δεν αναθάρρησαν, γιατί φοβόταν ότι ήταν κάποιο τέχνασμα. Τελικά, όταν και ο ιπποκόμος του είχε φύγει και το άλογο έτρεχε ελεύθερο ανάμεσα στις δύο παρατάξεις, όρμησαν όλοι μαζί προς τον νεκρό. Αφού παρατήρησαν κατάπληκτοι πόσο πελώριο ήταν το σώμα του, έκοψαν το κεφάλι του και το μετέφεραν στον αρχηγό τους. Οι στρατιώτες του Μανιάκη βλέποντας τον αρχηγό τους νεκρό παραδόθηκαν. Ξαφνικά, πέρα από κάθε προσδοκία, ο Στέφανος βρέθηκε νικητής.

Ο Στέφανος γύρισε στην Κωνσταντινούπολη θριαμβευτής. Παρέλασε με τον στρατό του στην Πλατεία οδό σε μια πομπή στην οποία προηγείτο το κεφάλι του Μανιάκη καρφωμένο πάνω σε δόρυ και οι υπόλοιποι στασιαστές καθισμένοι ανάποδα πάνω σε γαϊδούρια. Ακολουθούσε ο Στέφανος, καβάλα σε λευκό άλογο.

Επακόλουθα:
Το Βυζάντιο έχασε έναν λαμπρό στρατηγό. Το προφανές επακόλουθο ήταν ότι η προσπάθεια για ανάκτηση της Σικελίας έληξε άδοξα. Πολλοί ιστορικοί, ακόμα και εκείνης της εποχής, αναρωτήθηκαν πόσο διαφορετική θα ήταν η μοίρα του Βυζαντίου αν ο εξαιρετικά ικανός Μανιάκης κατόρθωνε να πάρει τον θρόνο. Όλοι συμφωνούν ότι τα προβλήματα με τους Σελτζούκους και τους Νορμανδούς που ενέσκηψαν τα επόμενα χρόνια δεν θα ήταν τόσο σοβαρά. Αλλά τέτοιες υποθετικές ερωτήσεις δεν έχουν πολύ νόημα.

 Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη

Παρατηρήσεις:
  1. Για τη θέση γνωρίζουμε από τις Βυζαντινές πηγές ότι
    1ον) ήταν στο Όστροβο του Μαρμαρίου («Οστροβόν εν τω Μαρμαρίω» –Σκυλίτζης) και
    2ον) ήταν δύο μέρες από τη Θεσσαλονίκη («προ δύο δε της Θεσσαλονίκης ημερών στρατοπεδευσάμενος» –Ατταλειάτης)
    Το Όστροβο είναι ξεκάθαρα το σλαβικό όνομα της λίμνης Βεγορίτιδας. Εκείνο που μπερδεύει είναι το Μαρμάριον, το οποίο είναι το μεσαιωνικό όνομα της Αμφίπολης. Και οι δύο θέσεις είναι περίπου 2 μέρες από τη Θεσσαλονίκη. Εκείνο το «προ» όμως στον Ατταλειάτη σημαίνει μάλλον «πριν». Εν κατακλείδι: η θέση είναι κατά πάσα πιθανότητα στη Βεγορίτιδα, αλλά το «Μαρμάριον» παραμένει ανεξήγητο.